اثر قطع آبیاری در مراحل مختلف رشد بر عملکرد دانه و شاخص‌های تحمل به تنش در سه رقم گلرنگ

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری بر عملکرد دانه و برخی صفات مهم زراعی و شاخص‌های مقاومت به خشکی ، سه رقم گلرنگ بهاره در پنج مرحله رشدی مختلف در معرض تنش خشکی قرار گرفتند. این آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و به مدت دو سال زراعی (83-81) در منطقه کرج اجرا شد. عامل اصلی شامل قطع آبیاری در مراحل رشد گیاه (به ترتیب مرحله تکمه‌زنی و دانه‌بندی، مرحله تکمه‌زنی و گلدهی، مرحله تکمه‌زنی، مرحله گلدهی، مرحله دانه‌بندی)و بدون تنش و سطوح فاکتور فرعی نیز سه رقم گلرنگ به اسامی محلی اصفهان، اراک 2811 و رقم خارجی FO2 در نظر گرفته شدند. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بالاترین عملکرد دانه متعلق به رقم محلی اصفهان در تیمار بدون تنش با 1258 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار تنش قطع آبیاری در مرحله پر شدن دانه اختلاف معنی داری نشان نداد. میانگین عملکرد روغن ارقام در سطوح تنش معنی دار بود. بالاترین میزان عملکرد روغن در هکتار(377 کیلوگرم در هکتار) از رقم محلی اصفهان و در شرایط بدون تنش حاصل شد. برای ارزیابی تحمل ارقام به سطوح مختلف تنش از شاخص‌های حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، بهره‌وری متوسط (MP)، تحمل به تنش (STI) و میانگین هندسی بهره‌وری (GMP) استفاده گردید. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در شرائط بدون تنش و تنش با شاخص‌های میانگین هندسی بهره‌وری و شاخص تحمل به تنش(STI) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. همچنین همبستگی مثبت بالا و معنی دار شاخص حسابی (MP) با شاخص‌های STI , GMP داد که این شاخص‌ها به خوبی قادر به تفکیک ارقام مقاوم به خشکی و گزینش آنها می‌باشند. شاخص‌های MP، STI و GMP که مقادیر بالای آنها نشان دهنده تحمل به تنش است، رقم محلی اصفهان را به عنوان رقم متحمل و رقم اراک 2811 را به عنوان رقم حساس به خشکی مشخص کردند. شاخص‌های SSI ، TOL نیز رقم محلی اصفهان را به عنوان متحمل ترین رقم به تنش خشکی نشان دادند.